Ontwerpdecreet: uitzonderingen op omgevingsvergunningsplicht bij defensie-gerelateerde situaties

1. Context

De Vlaamse Regering keurde recent principieel het Voorontwerp van Decreet houdende afwijkingen op de omgevingsvergunningsplicht, omgevingsmelding en andere toelatingen in geval van een defensie-gerelateerde uitzonderingssituatie goed.

Dit ontwerp voorziet een kader waarmee Vlaanderen, in geval van een ernstige geopolitieke dreiging, versneld kan schakelen voor de productie of opslag van wapens, munitie en militair materieel. Het voorstel is nu voor advies voorgelegd aan o.a. de Minaraad en de Raad van State.

2. Juridische kern

Volgens het ontwerpdecreet kunnen de gebruikelijke vergunnings- en meldingsplichten tijdelijk buiten werking worden gesteld wanneer sprake is van een dringende en dreigende situatie die de fundamentele constitutionele, politieke, economische of sociale structuren van België of de EU ernstig kan destabiliseren.

De uitzonderingsregeling kan betrekking hebben op:

• stedenbouwkundige handelingen (VCRO),
• exploitatie van ingedeelde inrichtingen (DABM),
• en vergunningsplichten volgens o.a. het Bosdecreet, Natuurdecreet en Onroerend-erfgoeddecreet.

De definitie van “wapens, munitie en oorlogsmateriaal” verwijst naar artikel 346 VWEU en de Gemeenschappelijke EU-lijst van militaire goederen.

Het toezicht op de toepassing van deze uitzonderingsprocedure ligt bij het Vlaams Parlement.

3. Doelstelling

Volgens de Vlaamse Regering is dit decreet noodzakelijk om flexibiliteit te creëren in crisissituaties. Vergunningstrajecten, milieueffectenrapportages en inspraakprocedures zouden dan niet mogen verhinderen dat essentiële militaire infrastructuur tijdig kan worden gerealiseerd.

4. Belangrijke aandachtspunten

Hoewel het ontwerp mikt op uitzonderlijke omstandigheden, werpt het juridisch en maatschappelijk enkele vragen op:

• Hoe wordt een “ernstige bedreiging” precies gedefinieerd (vb. ook cyberaanvallen al dan niet)?
• Welke waarborgen bestaan er om misbruik te vermijden (vb. ‘grijze zone’ om productie van brandwerend/kogelvrij textiel als militaire goederen te zien)?
• Hoe wordt de balans bewaakt tussen veiligheidsbelangen en omgevings-, natuur- en erfgoedbescherming (vb. vergunningsvrije bouw militaire infrastructuur in havengebied, nabij habitatrichtlijngebied, ondanks gekende problematiek voor overige bedrijven)?

5. Conclusie

Dit ontwerp van decreet creëert een uitzonderingsmechanisme binnen het Vlaamse Omgevingsrecht dat in crisissituaties een noodzakelijke versnelling kan bieden. Tegelijk is de verdere parlementaire behandeling bepalend om duidelijkheid te scheppen over de draagwijdte, de toepassingsvoorwaarden en de waarborgen tegen oneigenlijk gebruik.

Hulp nodig?

De Consultes-experts staan steeds voor u klaar om u en uw onderneming gepast advies te verlenen over  milieu-, energie- en preventie gerelateerde vraagstukken. We helpen u graag verder via consultes@consultes.be.