Nieuws
Lithiumbatterijen
De term ‘lithiumbatterij” klinkt bekend. De afgelopen decennia steeg het aandeel van deze batterijen en zijn ze terug te vinden in verschillende toepassingen bijvoorbeeld smartphones, elektrische steps/fietsen, laptops, elektrische auto’s en mobiele arbeidsmiddelen.
Waar moet aan gedacht worden bij het gebruik, de behandeling en de opslag van dergelijke batterijen? Hieronder een overzicht van de belangrijkste aandachtspunten.
- De gewone lithiumbatterijen, ook wel lithium-metaal-batterijen genoemd, zijn niet oplaadbaar. Ze gaan langer mee dan alkaline batterijen maar zijn dan ook duurder in aankoop. Ze zijn vooral geschikt voor apparaten met een laag stroomverbruik. In de vorm van knoopcellen worden ze bijvoorbeeld gebruikt in horloges, weegschalen en gehoortoestellen.
- De lithium-ion-batterijen zijn de oplaadbare varianten. Deze zijn vaak terug te vinden in apparaten met een hoog stroomverbruik bijvoorbeeld elektrische fiets, mobiele telefoon en elektrische auto’s.
Lithium-ion batterijen kunnen instabiel worden bij overladen, diepontladen, hoge en lage temperaturen en slag of stoot. Dit kan in het ergste geval leiden tot kortsluiting, thermal runaway en brand waarbij zeer giftige pyrolyseproducten vrijkomen.
‘Thermal runaway’ is het thermisch op hol slaan. Een ongecontroleerde toename in temperatuur als gevolg van een grotere warmteproductie dan warmteafvoer. Een thermal runaway reactie leidt tot een zeer snelle toename van de druk en de temperatuur en bijgevolg een ontleding, een explosie en/of brand van de energiedrager.
Thermal runaway kan verschillende oorzaken hebben. De meest voorkomende zijn:
- overladen (vaak door foutieve laders);
- te snel ontladen;
- blootstelling aan hitte;
- beschadiging.
Sommige apparaten die werken op lithium-ion batterijen zijn voorzien van een Battery Management System, ook wel BMS genoemd. Een goed functionerend BMS bewaakt en regelt het laden en het ontladen van de lithium-ion batterijen.
Momenteel loopt er nog veel onderzoek naar de toepassing van het meest geschikte type brandbestrijdingsmiddel. Onderdompeling in water, blussen met F-500 additief (blusapparaat) of blusinstallaties voorzien met aerosolen zouden geschikt zijn voor de brandbestrijding van lithiumbranden. Maar ook grote blusdekens voor auto’s of heftrucks worden ondertussen op de markt gebracht.
Belangrijk bij het blussen van een lithium-ion batterij is sowieso:
- zorgen voor een sterke temperatuurdaling – koeling;
- bescherming tegen vrijkomende toxische dampen;
- voorkomen dat het vuur een uitslaande brand wordt door bijvoorbeeld aansteken aanpalende voertuigen, voorraden of gebouwen.
Veel is ook afhankelijk van het type en de hoeveelheden die gestockeerd worden. Gezien er nog heel veel “beweegt” binnen de brandbestrijding van lithiumbatterijen, is het aangewezen om de brandpreventie te bespreken met de plaatselijke hulpverleningszone/brandweer en andere ervaringsdeskundigen.
- Nieuwe batterijen
De opslag van losse batterijen is niet ingedeeld volgens bijlage 1 van titel II van het VLAREM (lijst met hinderlijke activiteiten). Gevaarlijke stoffen en mengsels volgens de CLP-verordening worden ingedeeld in rubriek 17, maar gevaarlijke voorwerpen volgens de CLP-verordening echter niet. Er is geen andere indelingsrubriek toepasselijk. Bijgevolg zijn in titel II van het VLAREM ook geen milieuvoorwaarden opgenomen voor louter de opslag van losse nieuwe batterijen.
Momenteel wordt voor dergelijke activiteiten steeds rekening gehouden met het advies van de bevoegde brandweer. Ook kunnen bijzondere voorwaarden opgelegd worden in de omgevingsvergunning.
- Gebruikte batterijen
OVAM heeft een nota “Veiligheids- en voorzorgsmaatregelen met betrekking tot de opslag van afgedankte lithium batterijen” d.d. november 2021 opgesteld.
Hierin wordt een overzicht gegeven van de specifieke veiligheids- en voorzorgsmaatregelen die relevant
kunnen zijn om de risico’s gekoppeld aan afgedankte lithium batterijen op te vangen.
Een deskundige moet, rekening houdend met het type en de omvang van de opslag, evalueren welke maatregelen nodig zijn voor een specifieke activiteit. Een advies van de brandweer wordt sterk aangeraden en is in veel gevallen ook verplicht door de wetgeving. In een aanvraag voor een omgevingsvergunning voor de opslag van afgedankte lithium batterijen moet, rekening houdend met de aard en de omvang van de geplande activiteit, onderbouwd worden welke maatregelen toegepast worden. Onder andere:
- Maatregelen om de opslaghoeveelheid en -duur van afgedankte lithium batterijen zo veel als mogelijk te beperken. Afgedankte lithium batterijen worden zo snel mogelijk afgevoerd naar een vergund recyclagebedrijf;
- Afgedankte batterijen moeten zo veel mogelijk beschermd zijn tegen blootstelling aan water, overmatige hitte en het risico op breken of andere fysieke schade;
- de onmiddellijke omgeving (richtwaarde 10 m) van de batterijenopslag is zo veel mogelijk vrij van brandbare of brandgevaarlijke stoffen of activiteiten;
- de opslag staat onder toezicht en is enkel toegankelijk voor daarvoor opgeleiden.
In deze nota van OVAM is ook specifieke info opgenomen voor de kleinschalige opslag van afgedankte lithium batterijen (grootteorde <1,5 m³) en de defecte of beschadigde lithium batterijen (met verwijzing naar ADR).
Bij opslag of behandeling van (afgedankte) lithiumbatterijen wordt aangeraden om een plan op te stellen voor het beheer van deze batterijen dat volgende elementen bevat:
- een risicoanalyse van de activiteit conform de codex over het welzijn op het werk met bepaling van de nodige preventiemaatregelen ter voorkoming van een ongeval of incident;
- een noodplan met interventieprocedures waarin een beschrijving is opgenomen van de te nemen organisatorische en technische maatregelen bij een ongeval of incident;
- een overzicht van de vereiste opleiding naargelang de uit te voeren handelingen van elke werknemer en de bekomen certificaten van opleiding.
Een advies van de brandweer wordt hierbij sterk aangeraden en is in veel gevallen ook verplicht door de wetgeving.
RELEVANTE INFO
- OVAM - nota “Veiligheids- en voorzorgsmaatregelen met betrekking tot de opslag van afgedankte lithium batterijen” d.d. november 2021
